فرایندهای آوایی

در گویش طالقانی، برخی از واژگان نسبت به فارسی معیار تغییراتی دارد که می تواند به صورت آشکارا دسته بندی شود. این دسته بندی ها را که با توجه به محتواشان می توان « فرایندهای آوایی » دانست، شامل تغییراتی در کلمات و عبارات فارسی است که جنبه عمومی و قاعده ای در این گویش دارد. در این بخش، این فرایندهای را با چند مثال درباره هر فرایند، نشان می دهیم.

الف ) جایگزینی
در برخی از کلمات این گویش، برخی از واج ها آشکارا به واج های دیگری تبدیل می شوند. این جایگزینی به طرق زیر است:
الف – الف ) جایگزینی واجها به مصوت ها :
الف – الف – الف )  مصوت بلند /a/ به مصوت کوتاه /a/ :
آلو  تبدیل می شود به /alu/
اینجا تبدیل می شود به /inja/
آواره تبدیل می شود به /avare/
چانه تبدیل می شود به /cane/

الف – الف – ب ) مصوت بلند /a/ به مصوت کوتاه /o/ :
جوراب تبدیل می شود به /jurob/

الف – الف – ج ) مصوت بلند /a/ به مصوت کوتاه /o/ :
آنوقت تبدیل می شود به /onvaqt/

الف – الف – د ) مصوت بلند /a/ به مصوت کوتاه /ev/ :
تاب تبدیل می شود به /tev/
خواب تبدیل می شود به /xev/ ( به همراه حذف ب )

الف – الف – ه ) مصوت کوتاه /e/ به مصوت بلند /i/ :
امشب تبدیل می شود به /imsov/
اینجا تبدیل می شود به /inja/

الف – الف – و ) مصوت بلند /u/ به مصوت کوتاه /o/ :
آغوز تبدیل می شود به /aqoz/
چاووشی تبدیل می شود به /cavosi/

الف – ب ) جایگزینی مصوت ها به مصوت ها
الف – ب – الف ) جایگزینی مصوت کوتاه /e/ به مصوت کوتاه /a/ :
شانه تبدیل می شود به /sana/
کش تبدیل می شود به /kas/
بادیه تبدیل می شود به /badiya/
پله تبدیل می شود به /palle/

الف – ب – ب ) جایگزینی مصوت کوتاه /e/ به مصوت کوتاه /o/ : 
دل تبدیل می شود /dol/
آیش تبدیل می شود به ayos//
چشمه تبدیل می شود به /cosme/

الف – ب- ج ) جایگزینی مصوت کوتاه /a/ به مصوت کوتاه /o/ :
دماغ تبدیل می شود به /domaq/
مگس تبدیل می شود به /magos/
زن تبدیل می شود به /zon/
آدم تبدیل می شود به /adom/

الف – ب- ه ) جایگزینی مصوت کوتاه /o/ به مصوت کوتاه /a/ :
چادر تبدیل می شود به /cadar/

الف – ب – و ) جایگزینی مصوت کوتاه /o/ به مصوت /ev/ :
روغن تبدیل می شود به /revqan/



الف – ج ) جایگزینی واج به واج
الف – ج – الف ) جایگزینی مصوت /b/ به /f/ :
جیب تبدیل می شود به /jif/
برف تبدیل می شود به /varf/
سیب تبدیل می شود به /sif/

الف – ج – ب ) جایگزینی مصوت /r/ به /l/ :
برگ تبدیل می شود به /valg/
افسار تبدیل می شود به /owsal/

الف – ج – ج ) جایگزینی مصوت /z/ به /j/ :
تیز تبدیل می شود به /tij/
زیر تبدیل می شود به /jir/

الف – ج – د ) جایگزینی /q/ به /x/ :
تیغ تبدیل می شود به /tix/

الف – ج – ه ) جایگزینی /f/ به /b/ :
رف تبدیل می شود به /rab/

الف – ج – و ) جایگزینی /q/ به /x/ :
وقت تبدیل می شود به /vaxt/
وقف تبدیل می شود به /vaxf/
تیغ تبدیل می شود به /tix/

الف – ج – ز ) جایگزینی /m/ به /n/ :
اتمام تبدیل می شود به /otman/
انبان تبدیل می شود به /anbam/
تمام تبدیل می شود به /taman/

 الف – ج – ح ) جایگزینی نوعی /e/ به /h/ :
دعوا تبدیل می شود به /dahva/
ساعت تبدیل می شود به /sahat/

الف – ج – ط ) جایگزینی /h/ به /k/ :
خاله تبدیل می شود به /xalok/

الف – ج – ی ) جایگزینی /b/ به /v/ :
بچه تبدیل می شود به /vacce/
برگ تبدیل می شود به /valg/

 ب ) حذف :
در برخی از واژگان گویش طالقانی، برخی واج ها، نسبت به فارسی معیار حذف می شوند.

ب – الف ) حذف مصوت بلند /a/ :
آتش تبدیل می شود به /tas/
تابستان تبدیل می شود به /tabestan/

ب- ب ) حذف /b/ :
چوب تبدیل می شود به /cu/
جوب تبدیل می شود به /ju/
بام روب تبدیل می شود به /bamru/

ب – ج ) حذف /t/ :
پوست تبدیل می شود به /pus/
دست تبدیل می شود به /das/

ب – د ) حذف /x/ :
دختر تبدیل می شود به /dotar/
تلخ تبدیل می شود به /tal/

ب – ه ) حذف /d/ :
مادر تبدیل می شود به /mar/
برادر تبدیل می شود به /borar/

ب- و ) حذف /r/ :
اسپرس ( نوعی گیاه ) تبدیل می شود به /ospos/

ب- ز ) حذف /q/ :
دوغ تبدیل می شود به /du/

ب – ح ) حذف /h/ :
پهلو تبدیل می شود به /palu/
چاله تبدیل می شود به /xal/